Obiekty opowiadające wiosenne historie, będące symbolami wiosny: bociany, drewniane kołatki, dzwoniące ceramiczne grzechotki, przedstawienia Matki Boskiej Roztwornej, Marzanna i gaiki, drzewka życia, ale także fotografie przedstawiające czas przednówka składają się na opowieść o przejściu od zimy do wiosny. Jak wyjaśnia kurator, nie są one przypisane do jednego kręgu kulturowego czy nacji, by pokazać uniwersalność struktur, bliźniacze dla różnych kultur toposy, wspólny fundament, stąd na wystawie m.in. meksykańskie drzewko życia.
- Moment przesilenia wiosennego był ważny pod każdą szerokością geograficzną, co pokazujemy przez pryzmat obiektów zgromadzonych na wystawie – wyjaśnia Jacek Kukuczka. - Coś się kończy i zapowiada nadejście czegoś nowego. Takim specyficznym okresem jest czas końca zimy, a w innych kulturach np. końca pory suchej. Wspólnym mianownikiem jest koniec okresu niedostatku i braku i zapowiedź okresu, który ma być przeciwwagą. Pokazujemy to, co jest uniwersalne, ale ma swoje odzwierciedlenie także w poszczególnych religiach od starożytnej Babilonii po współczesną Polskę, od religii pogańskich po monoteistyczne.
Twórcy wystawy szukają symboli wiosny, płodności i życia, a także praktyk niszczenia zimy oraz zła. W polskiej tradycji ludowej okres przesilenia związany był z dniem 25 marca – tego dnia w kościelnym roku obchodzone jest święto Zwiastowania Pańskiego, w kulturze ludowej zwane świętem Matki Boskiej Roztwornej nazywana też Kwietną czy Strumienną. W dzień Matki Boskiej Roztwornej inicjowano wiele czynności gospodarczych: bartnicy rozpoczynali prace przy ulach, gospodynie nasadzały drób na jajach oraz siały nasiona kapusty i grochu, a gospodarze rozpoczynali orkę.
- Kultura ludowa stworzyła postać Matki Boskiej Roztwornej, czczonej jako patronki wszelkiego budzącego się na wiosnę życia, łączącej w sobie maryjność ludową i przedchrześcijańską Matkę Ziemię. Jej postać przetrwała na poziomie słowa, nie ma wizerunków właśnie ze względu na to, że w kalendarzu kościelnym to był okres Zwiastowania, cieszący się bogatą ikonografią – tłumaczy kurator.
Na wystawie znalazła się współczesna rzeźba Matki Boskiej Roztwornej wraz z innymi wizerunkami Matki Boskiej otoczonej kwiatami, roślinami i zwierzętami, przywołuje na myśl kult Matki Ziemi i wiosenne budzenie się do życia przyrody.
Innym nierozerwalnie związanym z wiosną symbolem jest bocian. W Muzeum Etnograficznym gości w postaci klekotek, zabawek, czy malunków.
- Bocian miał niesamowite znaczenie kulturowe, otoczono go szacunkiem, ponieważ był powiązany z okresem, kiedy na świat przychodziły dzieci. Do naszych czasów przetrwało powiedzenie, że bocian przynosi dzieci, oznaczające ni mniej, ni więcej tylko fakt, że wiosną rodziło się najwięcej dzieci, ponieważ kobiety najczęściej zachodziły w ciążę, kiedy były w takiej kondycji, że mogą ją utrzymać, czyli latem – tłumaczy kurator.
Osobnym tematem związanym z okresem przejścia od zimy do wiosny jest przednówek i głód związany z kończeniem się zapasów żywności i ciężką pracę w polu. O tym okresie w życiu wsi opowiadają głównie fotografie.
- Dziś nie mamy świadomości, że był to najtrudniejszy czas. Paradoksalnie wtedy była też największa nadzieja, dziś jej ślad pozostał w języku np. w powtarzanym „Byle do wiosny!” - wyjaśnia kurator. - O tym jest nasza wystawa.
"Przebudzenie" będzie gościć w Muzeum Etnograficznym do 23 czerwca.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
