Matura 2013. Język polski poziom rozszerzony [TESTY, ODPOWIEDZI]

Matura 2013. Język polski poziom rozszerzony [TESTY, ODPOWIEDZI]

ODPOWIEDZI DO ARKUSZA - POZIOM ROZSZERZONY

Temat I: Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej wierszy Jana Kochanowskiego "O żywocie ludzkim" i Agnieszki Osieckiej "Kolęda z pretensjami". Zwróć uwagę na przedstawione w nich obrazy ludzkiego życia oraz postawę podmiotu mówiącego wobec świata.

Wstępne rozpoznanie wypowiedzi:
a. liryka inwokacyjna – bezpośredni zwrot do adresata, czyli do Boga (Wieczna Myśli, Wielki Boże)
b. podmiot liryczny – u Kochanowskiego: humanista, wyrażający poglądy dotyczące życia, obserwator świata, rozważający nad jego porządkiem, poeta doctus, u Osieckiej: człowiek samotny, utożsamia się ze społeczeństwem.
c. refleksyjny charakter tekstów

Określenie postawy poety wobec świata
Fraszka Kochanowskiego
- Konstatacja, że Bóg jako Wieczna Myśl (filozoficzne określenie Boga obojętnego na ludzkie sprawy) przygląda się ludziom i ich zmaganiom na ziemi
- Bóg jako Myśl, "Deus-artifex”, twórca, który nie ingeruje w zbudowany świat, Bóg: Rozum nie Uczucie
- Bóg niewzruszony, którego bawi widok ludzkich zmagań
- świat niczym arena nieustającej, ogłupiającej zabawy
- Obiektywna ocena, iż ludzie nie potrafią wykorzystać Boskiego daru
- Na koniec żałosnych zmagań przychodzi śmierć, jej świadomość towarzyszy człowiekowi
- postawa stoicka
- człowiek nie ma wpływu na bieg życia, myśli, że zmieniając błahostki, na coś wpływa
- podmiot liryczny dystansuje się od takiego świata.

Wiersz Osieckiej
- Zwrot do „Wielkiego Boga” o oddalenie cierpienia
- Cierpienie ludzi to „Zabawka Pana Boga”, człowiek jako marionetka w rękach Boga
- ludzkie życie i motyw "theatrum mundi"
- Bóg jako niegrzeczny chłopiec
- współczesny człowiek jest słaby, potrzebuje wsparcia
- świadomość przemijalności
- dostrzeżenie tragizmu świata
- podmiot liryczny jako część społeczeństwa
Określenie sposobu wypowiadania refleksji:
Wiersz Kochanowskiego:
- Kochanowski fraszka o charakterze refleksyjno-filozoficznym,
- dostrzeżenie i uargumentowanie retorycznego charakteru refleksji (np. apostrofy, peryfrazy („Wieczna Myśli”), klamra kompozycyjna.
Wiersz stychiczny, 12 wersów, 13-zgłoskowych ze średniówką po 7 sylabie, rymy parzyste, dokładne, żeńskie

Wiersz Osieckiej
- Frazeologizmy, powtórzenie refrenu, klamra
- wiersz o charakterze refleksyjno-filozoficznym
- charakter modlitewny

7. Zastosowanie kontekstów w interpretacji tekstu:
a. biograficznego
b. historycznoliterackiego
c. filozoficznego

8. Podsumowanie

Temat II. Codzienność w czasach Zagłady. Analizując i interpretując opowiadanie Idy Fink "Przed lustrem", zwróć uwagę na kreację bohaterek, ich sytuację oraz znaczenie tytułowego lustra.

Wprowadzenie, określenie sytuacji:
Czas: okres okupacji niemieckiej, druga wojna światowa
Miejsce akcji: brak nazwy miasta – uniwersalna sytuacja, mieszkanie Nisi
Okno mieszkania z widokiem na kamienne podwórze, wygaszona kuchnia, puste łóżka zapowiedź końca,
schyłkowość losu bohaterki
Powód spotkania

Bohaterki:
Adela i Nisia, dwie młode dziewczyny, samotne
Brak nacji bohaterek, można się jej domyślać
Różne charaktery bohaterek i postawy wobec zagłady

Obraz codzienności
Podkreślenie zwyczajności życia mimo dramatu zagłady przez opis codziennych, wręcz banalnych czynności
Brak możliwości wykonywania wyuczonej pracy
Brak podstawowych sprzętów
Pogodzenie z losem
Bieda
Lustro – sprzęt z innego świata, lepszego, teraz wręcz nierealnego.

Sposób budowania rzeczywistości:
Realizm opisu
Szczegółowość opisów
Prostota języka
Wykorzystanie kontrastu (postaci, sprzętów), symboli, metafory
Na tle brzydkiego wnętrza wyróżnia się lustro, jak z innego, lepszego świata.

Sposób kreacji bohaterek:
Różnice w wyglądzie zewnętrznym:
Różnice w wyglądzie zewnętrznym:
Adela: piękna, młoda dziewczyna, ma świetlistą twarz, duże oczy pełne blasku, widać, że dziewczyna lubi siebie, podoba się sobie, wie, że jest ładna.

Nisia: także młoda, ładna, ale zmęczona życiem, nie zwraca uwagi na swoją urodę, ma zniszczone od ciężkiej pracy ręce; jest apatyczna, „żuje kartofle”, z trudem przełyka posiłek, nie reaguje na przyjście Adeli; jej oczy są ironiczne (cynizm jako ratunek przed rzeczywistością zagłady).

Różnice w charakterze:
Adela: „Wszystko wiem i nic wiedzieć nie chcę”, Adela usiłuje nie zauważać dramatu rzeczywistości, udaje sama przed sobą, stara się być szczęśliwą na ile to możliwe. Nie ma nadziei, a jedynym lekiem jest „Robić co trzeba i nie przejmować się”.

Nisia: Nie potrafi udawać; chce mówić o tym co będzie, ma przeczucie śmierci, boi się jej, ma jej świadomość (puste łóżka w pokoju przypominają, że wkrótce i ona zwolni swoje, nieuchronność zagłady). Nie rozumie spokoju Adeli.

Kontekst interpretacyjny:

Postawa stoicka - umiarkowanie, akceptacja, brak emocji Cynizm

Rola tytułu:
Symbol – lustro: Metaforyczny, poetycki język: „Lśniło w głębi pokoju jak jezioro w żółtej, sfalowanej wodzie”. Lustro jako symbol prawdziwego wnętrza człowieka, ujawnia to co skrywane głęboko.

W lustrze, twarz Adeli nie jest tak radosna: „Nad żółtym jeziorem zapadła noc, woda zrobiła się czarna, ciemna otchłań pochłonęła Adelę i jej szczęście”. Widać jakie emocje skrywa Adela.

Gatunek – opowiadanie Narracja 3-osobowa, obiektywizm, dystans Lapidarność relacji, ograniczenie postaci, ograniczenie wątków.

Matura 2013 Język polski poziom rozszerzony